Ακίνητες εικόνες και κινούμενες λέξεις

Πώς η έννοια του χρόνου, περνάει μέσα από στατικές εικόνες.

Μια εικόνα αξίζει ίσως όσο χίλιες λέξεις, αλλά ξέρουμε πάντα ποιες είναι αυτές; Καταλαβαίνουμε όλοι τα ίδια όταν βλέπουμε μια εικόνα; Εχουμε διαφορετική ανάγνωση, απλά γιατί... έτσι μάθαμε;

Οσο κι αν φαίνεται παράξενο, οι στατικές εικόνες (σχέδιο, ζωγραφική, φωτογραφία), μπορούν να δείχνουν και το χρόνο. Η έστω τουλάχιστον, μια κίνηση στο χώρο και στο χρόνο.

Από την αρχή της γραφής, εξελίχτηκαν διάφοροι τρόποι τοποθέτησης του κειμένου πάνω στο "χαρτί". Αλλού το κείμενο γράφτηκε από πάνω προς τα κάτω, αλλού από τα δεξιά προς τα αριστερά και αλλού από τα αριστερά προς τα δεξιά.

Τόσο η γραφή, αλλά περισσότερο η ανάγνωση, είναι μια διαδικασία που εκτυλίσσεται μέσα στο χρόνο. Η φορά της ανάγνωσης, αντιστοιχίζεται με την ροή του χρόνου. Ετσι, ακολούθησε και μια λογική που κατέληξε να γίνει κουλτούρα και που υπαγορεύει, μια συγκεκριμένη κατεύθυνση να ταιριάζει με μια κίνηση μέσα στο χρόνο. Στην περίπτωση των δυτικών αλφαβήτων (μέσα και το ελληνικό), η ροή της ανάγνωσης από τα αριστερά προς τα δεξιά, συμβαδίζει με τη ροή του χρόνου, από το πριν στο μετά. Αριστερά βρίσκονται οι λέξεις που κιόλας διαβάσαμε (παρελθόν) και δεξιά οι λέξεις που θα διαβάσουμε (μέλλον).

Με τον ίδιο τρόπο "διαβάζουμε" και μια εικόνα. Αν για παράδειγμα, έχουμε στην εικόνα έναν άνθρωπο που περπατάει, το να πηγαίνει προς τα δεξιά μέσα στο κάδρο, ταυτίζεται με το ότι πηγαίνει μπρος (άρα προχωρεί στο χρόνο), το να πηγαίνει προς τα αριστερά ταυτίζεται με το ότι πηγαίνει πίσω, (άρα και πηγαίνει πίσω και στο χρόνο).

Το ίδιο συμβαίνει και όταν το πρόσωπο στην εικόνα, βρίσκεται σε στάση. Εδώ, την "κίνηση" εκφράζει το βλέμμα (ή ακόμα και η φορά του προσώπου). Αν το πρόσωπο κοιτάζει προς τα δεξιά, λέμε ότι κοιτάζει προς το μέλλον ενώ αν κοιτάζει προς τα αριστερά, λέμε ότι κοιτάζει το παρελθόν.

Οι μεγάλοι πορτραιτίστες πάντα πήραν υπ'όψιν τους αυτή την λειτουργία του υποσυνείδητου και, προχωρώντας την τέχνη παραπέρα, ενσωμάτωσαν και το συναίσθημα. Οπου το να κοιτά ένα πρόσωπο το μέλλον (δεξιά), εκφράζει αισιοδοξία, ενώ το να κοιτάζει το παρελθόν (αριστερά) εκφράζει μελαγχολία, θλίψη.

Πήρα αφορμή για το κομμάτι αυτό, από μια ωραιότατη εικόνα που βρήκα στο blog της Μαρίας. Και την οποία παραθέτω. Ελπίζω η Μαρία να μην μού θυμώσει που δεν την ρώτησα πριν. Ηταν μια δύσκολη μέρα και δεν θα μπορούσα να έρθω σε επαφή μαζί της.

Ο τίτλος του κομματιού που καλείται να εικονογραφήσει αυτή η εικόνα, είναι "Η Πίκρα σήμερα". Και ομολογώ ότι ταιριάζει τέλεια. Raffinata η Μαρία και υψηλού επιπέδου στο χειρισμό της εικόνας, έκανε άψογη δουλειά στο να ταιριάξει λέξεις και εικαστική έκφραση. Ταυτόχρονα, μού δείνει τη δυνατότητα κι εγώ με τη σειρά μου, να εικονογραφήσω το κειμενό μου. Και την ευχαριστώ!

Βλέπουμε λοιπόν, πόσο δυνατή είναι η αίσθηση της Πίκρας, της θλίψης, της μελαγχολίας, που μάς μεταφέρει αυτή η εικόνα. Η κοπέλα, κοιτώντας έξω, από το άνοιγμα στον τοίχο, αναπολεί, σκέφτεται το παρελθόν και (η στάση της βοηθά) είναι φανερά θλιμένη.

Θα ήθελα να κάνουμε το πείραμα, να αντιστρέψουμε τη φορά. (Θα γυρίσω απλώς την εικόνα ανάποδα).

Εδώ, νομίζω ότι είναι ξεκάθαρη η καλή διάθεση, η κοπέλα είναι φανερό πως κοιτά προς το μέλλον και αισιοδοξεί. (λογικά, δεν γίνεται αλλιώς, όλοι έχουμε στη φύση μας το να περιμένουμε καλύτερες μέρες). Μπορούμε μάλιστα να πούμε ότι διακρίνουμε το πρόσωπό της φωτεινό, ανοιχτό, σχεδόν χαρούμενο. Εγώ που είμαι και πιο ευφάνταστος, τολμώ να πω ότι τα χείλη της τώρα, είναι κόκκινα! Είναι η ίδια ακριβώς εικόνα, καμιά λεπτομέρεια δεν έχει αλλάξει, εκτός από το δεξί-αριστερό, τη φορά, την "κίνηση" και συνεπώς, την αναφορά στο χρόνο.

Ακολουθώντας την ονομασία αυτής της εικόνας, προτείνω να της δώσουμε τον τίτλο "Περιμένοντας την Αρχή της Ζωής". Ετσι για να ευχαριστήσουμε το δημιουργό της για το αισιόδοξο μήνυμα!

Τέλος, να θυμίσω πως, ό,τι βλέπουμε και νοιώθουμε εμείς απ'αυτές τις δυο εικόνες, είναι καθαρά δική μας απόδοση. Κάποιος μεγαλωμένος σε αραβικό ή εβραϊκό περιβάλλον, για παράδειγμα, θα έβλεπε ακριβώς τα αντίθετα. Και εκείνο που κάνει αυτή την παρατήρηση εκπληκτική είναι το ότι, όταν φτάσουμε στις ασιατικές κουλτούρες, όπου η γραφή είναι κατακόρυφη, η έννοια της κίνησης υπάρχει πάντα (κάποιος κινείται μέσα σε μια εικόνα) άλλα όχι συνυφασμένη με την έννοια του μπρος ή του πίσω και φυσικά καθόλου με την έννοια του χρόνου, πριν ή μετά. Εχω μεγάλη περιέργεια να δω σε κάμποσα χρόνια (ε, καλά θα μού πείτε οι νεότεροι όταν ξανασυναντηθούμε), πώς θα έχει εξελιχθεί όλη αυτή η κουλτούρα, μετά το μεγάλο ανακάτεμα των λαών που βρίσκεται σε εξέλιξη!

Υ.Γ. Είμαι τόσο ενθουσιασμένος με την αποτελεσματικότητα αυτής της εικόνας, στο να δείξει τόσο έντονα το mood (λυπάμαι, αυτή είναι η πιο ταιριαστή λέξη που ξέρω), που θα την χρησιμοποιήσω στο αντίστοιχο μάθημά μου, αντί γι αυτήν πού έχω τώρα. Ευχαριστώ και πάλι τη Raffinata.

Υ.Γ.2 Ας πούμε ότι αυτό το κομμάτι, είναι και μια απάντηση στην ανησυχία σου. Οταν μπαίνεις στο δωμάτιο με τους καθρέπτες, εκεί που δεν ξέρεις πού είναι το μπρος και πού είναι το πίσω. Ομως ψάξε καλά. Ολο και κάποιος θα είναι εκεί, να σού κλείνει το ματάκι!

phivos, φοίβος, ψυχολογία, εικονογράφηση, Raffinata

Γράφτηκε Friday - September 29, 2006 στις 08:30 AM και ανήκει στην κατηγορία

Αν θέλετε να σχολιάσετε…

Τα τελευταία post